Wszyscy obserwujemy postępujące zmiany klimatyczne, z całą mocą odczuwalne zwłaszcza w Wielkopolsce. Z uwagi na podwyższone temperatury, dłuższe okresy parowania wody i krótkotrwałe opady nawalne, stale obniża się poziom wód gruntowych. Ponieważ w glebie jest mniej wody, cierpią z tego powodu rośliny – w efekcie widzimy coraz większą ilość zamierających drzew. W mieście zjawiska te spotęgowane są przez urbanizację.
Obok jezior i rzek, najważniejszym zasobem przyrodniczym Poznania są lasy komunalne (4253 ha), które stanowią 15,2% powierzchni miasta z silną strukturą w klinowo pierścieniowym systemie zieleni. Z myślą o przeciwdziałaniu zmianom klimatu i ratowaniu drzew, powstał i jest realizowany projekt retencji w lasach poznańskich. Działania te pozwalają na kierowanie wód opadowych z terenów uszczelnionych na obszary leśne, które działają jak „gąbka”. Infiltrują one wodę w glebie i spowalniają odpływ wód opadowych z terenu zlewni. Pozwala to na poprawę mikroklimatu miejskiego i łagodzenie efektów miejskiej wyspy ciepła.
Pierwsza inwestycja w Poznaniu została zrealizowana w celu ratowania Rezerwatu Żurawiniec. Został on powołany w 1959 r. w celu ochrony roślinności torfowiska przejściowego, jednak niestety w ostatnich dekadach ulegał stałej degradacji z powodu obniżania poziomu wody. Rewitalizacja tego terenu stała się możliwa dzięki współpracy Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Zakładu Lasów Poznańskich, lokalnej społeczności, urzędników i specjalistów. Sam pomysł polegał na wykorzystaniu wody z kanalizacji deszczowej i przerzuceniu jej, po oczyszczeniu, na teren rezerwatu. Dziś, po dziewięciu latach od wykonania tej inwestycji, możemy stwierdzić, że zakończyła się ona sukcesem.
W 2022 r. Dyrekcja Zakładu Lasów Poznańskich oraz Zarządy Aquanet S.A. i Aquanet Retencja uzgodniły zasady współpracy. Określono główne cele tych działań: poprawa warunków wegetacji w okresach suszy, podniesienie poziomu wód gruntowych, poprawa pracy sieci kanalizacji deszczowej i rowów, poprawa bezpieczeństwa w miejscach zastoisk wody oraz optymalizacja kosztów inwestycji poprzez stosowanie odwodnień powierzchniowych. Za budowę tzw. ujęć wody deszczowej odpowiedzialny jest Aquanet S.A., za rozprowadzenie wody na terenie leśnym – ZLP, zaś całość przedsięwzięcia koordynuje Aquanet Retencja.
Inwestycje pilotażowe powstaną na Podolanach i w Lesie Piątkowskim. Na Podolanach, w rejonie ul. Marciniaka, wody opadowe zostaną przerzucone z rowu Wierzbak do istniejącego obniżenia terenu, na którym do dziś widać historyczny przebieg tego rowu. Z kolei przy realizacji inwestycji w Lesie Piątkowskim będą wykorzystane wody opadowe z kanalizacji deszczowej w ul. Umultowskiej. Przygotowane wytyczne do projektowania zakładają podczyszczanie wód opadowych, możliwość odcięcia systemów w zimie z powodu zasolenia, minimalną ingerencję w strukturę lasu oraz wykorzystanie naturalnego ukształtowania terenu do tworzenia obszarów infiltracji wód do gruntu. Obecnie dla obu inwestycji Aquanet S.A. przygotowuje przetarg na wykonawcę projektów.
Projekty związane z retencją leśną realizowane będą w perspektywie wieloletniej. Aby po wykonaniu inwestycji pilotażowych można było przejść płynnie do kolejnych zadań, w Aquanet Retencja opracowane zostały założenia do koncepcji dla następnych siedmiu lokalizacji: z kanalizacji w ul. Biskupińskiej do Bogdanki, z ul. Żarnowieckiej do jez. Rusałka, z terenów Strzeszyna do Strumienia Strzeszyńskiego, w rejonie Leśnych Skrzatów na teren Lasu Marcelińskiego, przy ul. Gdyńskiej, przy pętli tramwajowej na Miłostowie oraz na rowie Darzynka w rej. ul. Borówki.
Ponad 61% areału lasów (2600ha) stanowi własność komunalna Miasta Poznania, blisko 32% to lasy państwowe, a ca 7% (295ha) lasów jest własnością innych podmiotów, głównie prywatnych. Aby tworzyć retencję leśną na jak największym obszarze miasta, wzorując się na wcześniejszych doświadczeniach we współdziałaniu z ZLP, Zarządy Aquanet S.A., Aquanet Retencji podjęły współpracę z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Poznaniu. W dniu 15.04.2024 r. podpisany został list intencyjny przez Dyrektora Wiesława Krzewinę (RDLP), Prezesów Pawła Chudzińskiego i Marka Borkowskiego (Aquanet S.A.) i Prezes Hannę Madajczyk (Aquanet Retencja)
Działania będą prowadzone we współpracy z Nadleśnictwami (są trzy na terenie Poznania)
i będą polegały na ustalaniu miejsc do wprowadzenia retencji leśnej, docelowo prowadzenia inwestycji oraz utrzymania istniejących i nowych obiektów retencyjnych. Ponieważ lasy miejskie i państwowe w wielu miejscach ze sobą sąsiadują – a woda nie zna granic – taka współpraca będzie stanowiła dodatkową synergię i przyniesie na pewno wiele korzyści dla poznańskiej przyrody.
Program retencji leśnej może teraz zostać rozszerzony o ciekawe i cenne tereny leśne, między innymi: Górę Morasko, tereny nadwarciańskie na północy Poznania, rejon rowu Darzynka (Kobylepole), użytek ekologiczny Darzybór, lasy nad rzeką Kopel (Głuszynka) czy zachodnią część Lasku Marcelińskiego.
